Een stressreactie helpt je te overleven, tot het teveel van het goede wordt

Af en toe kan een beetje stress wel lekker zijn; het kan je helpen om een super prestatie neer te zetten op het moment dat het moet.

Het wordt vervelend wanneer je langere tijd wordt blootgesteld aan stress. Met langere tijd bedoel ik chronische stress die kan uitmonden in overspannenheid of een burn-out. Het lichaam wordt dan overspoeld door stresshormonen zoals adrenaline en cortisol en raakt compleet ontregeld. Je wordt opgejaagd en krijgt hartkloppingen, emotioneel kun je niks meer aan; je wordt boos of hebt huilbuien. Je slaapt niet meer en ligt te woelen, je loopt continu te malen en krijgt geheugenverlies en je raakt fysiek volkomen uitgeput. Etc. etc. Het stresssysteem dat er van nature op gericht is om je in gevaarlijke situaties te helpen overleven, is volkomen uit balans en richt zich tegen je in plaats van dat het je helpt.

Die vervelende overgang

Nu ben jij een vrouw en je bent de 45 ruim gepasseerd. Je begint te merken dat je in de overgang raakt. Je vrouwelijke hormonen, waar oestrogeen er één van is, beginnen te haperen. Je krijgt klachten: je bent emotioneel niet meer in balans. Door huilbuien en boze buien voel je je soms een vaatdoek: je bent depressief en voelt je waardeloos. De opvliegers die ‘s nachts ook gewoon doorgaan zorgen dat je slecht slaapt en je ligt te woelen en overdag ben je uitgeput. Soms heb je het gevoel dat je hartkloppingen hebt en je geheugen laat je in de steek; het lijkt wel dementie light.

Klachten in het kwadraat

Zie je hoe de klachten op elkaar lijken? Niet zo heel vreemd want ze hebben beide een hormonale component waardoor ze ontstaan. Beide zijn los van elkaar al heel vervelend, maar als ze tegelijk optreden dan ben je er beroerd aan toe. De klachten lijken dan in het kwadraat toe te slaan.

Haperende hormonen 

Heel raar vind ik dat niet. Zoals genoemd hebben beide een hormonale component. Laat ik eerst eens ingaan op de overgang. De vrouwelijke hormonen nemen af. Het lichaam doet er van alles aan om ze niet helemaal te laten verdwijnen zodat de klachten worden afgeremd. De oestrogenen die eerst in grote hoeveelheden werden geproduceerd in de eierstokken worden nu, in veel kleinere hoeveelheden geproduceerd in het vetweefsel en de bijnieren. Dus, hoewel vrouwen erover klagen dat ze een buikje krijgen (een kilo of 4 / 5 komt er tijdens de overgang wel aan) het helpt ze ook om hun hormonproductie nog enigszins op gang te houden. Omdat oestrogenen een beschermende werking hebben op een aantal terreinen, kun je daar eigenlijk alleen maar blij mee zijn. (Maar het voelt anders, ik weet het.)

Stresshormonen

Dan de stresshormonen. Ook die worden voor een heel groot deel geproduceerd in de bijnieren. En wat blijkt, het lichaam geeft er in een stressvolle periode de voorkeur aan om stresshormonen te produceren. Want een stressreactie is nu eenmaal een overlevingsmechanisme en overleven gaat voor!
De bijnieren hebben het dus zo druk met het aanmaken van stresshormonen, dat de productie van oestrogenen stilvalt. Bovendien, voor zowel stresshormonen als oestrogenen worden dezelfde stoffen gebruikt, en die zijn beperkt voorradig in het lichaam.

Fatale combinatie 

Gevolg: de stressklachten blijven in stand door de productie van stresshormonen. En de hoeveelheid oestrogeen wordt zo laag, dat ook de overgangsklachten in alle heftigheid blijven bestaan.
Kun je je voorstellen hoe beroerd je je dan voelt? Het is een fatale combinatie.

Wat kun je doen?

Stel je voor je leest dit en je herkent het, wat kun je dan het beste doen?

Wat goed is voor het een (stressklachten), is ook goed voor het ander (overgangsklachten). De ouderwetste regel, waar jij waarschijnlijk mee bent opgevoed: reinheid, rust en regelmaat helpt je hier ook.

• Zorg dat je uit de situatie komt waardoor de stress is ontstaan. Misschien is dat je werk, je relatie of de zorg voor dierbaren. Het gaat pas beter met je als je op een of andere manier afstand kunt creëren en de patronen waardoor het is ontstaan, kunt doorbreken.

• Laat je bijstaan door mensen die je begrijpen en je serieus nemen. Waarschijnlijk is dat je huisarts, zij (of hij) kan je adviseren over eventueel gebruik van medicijnen en uitsluiten dat je klachten een andere oorzaak hebben.

• Neem rust en zorg dat je weer regelmaat krijgt in je dag en nacht ritme.

 • Ga naar buiten de frisse lucht in, maak een ommetje en ga pas als je daar lichamelijk toe in staat bent, wat meer bewegen. Een uitgeput lichaam moet je niet verder uitputten door intensief te sporten.

 • Let op je voeding: eet gezond met verse groenten en fruit. Ben terughoudend met ‘lege koolhydraten’ (suikers) die geen voedingsstoffen bevatten.

• Zoek ontspanning, doe dingen waar je plezier in hebt. Dat mag echt!

• Koffie en alcohol kunnen slechte prikkels geven, vermijd ze.

• Ja, en als je rookt: daar kun je beter mee stoppen. Maar waarschijnlijk geeft dat nog meer stress, dus kies daar een goed moment voor.

• Ben mild voor jezelf en zorg goed voor jezelf. Neem de tijd.

• Mediatie en mindfulness kunnen je helpen maar het valt niet mee om daar nu mee te beginnen.

• Als je weer een beetje bent opgeknapt, onderzoek dan waardoor het is ontstaan en wat je hieruit leert. Waarschijnlijk zul je veranderingen in je leven door moeten voeren. Hier kun je overigens hulp bij krijgen van een coach, counselor of therapeut.

• Als je meer wilt weten over de overgang en overweegt om medicatie of voedingssupplementen te gebruiken, dan kun je terecht bij je huisarts of bij een Care for Women specialiste.

Helaas is het zo dat er onder zorgprofessionals (denk aan arbodiensten, bedrijfsartsen) nog niet zoveel alertheid is over overgangsproblematiek. Dat is ook een van de redenen dat de Week van de Overgang plaats heeft gevonden van 3 t/m 7 april 2017.

Deze blog is verschenen in de Week van de Overgang van 3 t/m 7 april 2017.

Herken je de klachten? Met dit artikeltje kun je geen diagnose bij jezelf stellen, daarom verwijs ik je naar je huisarts of naar een Care for Women specialiste in jouw omgeving.